แผลริมอ่อน (Chancroid): โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่หลายคนยังไม่รู้จัก

เมื่อพูดถึงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STD/STI) หลายคนจะนึกถึงโรคที่คุ้นหู เช่น ซิฟิลิส หนองใน หรือเริม แต่ยังมีอีกโรคหนึ่งที่พบบ้างในบางพื้นที่และมีความสำคัญคือ แผลริมอ่อน (Chancroid) โรคนี้อาจไม่เป็นที่รู้จักมากนัก แต่สามารถก่อให้เกิดความเจ็บปวด ความกังวล และเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV ได้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง

แผลริมอ่อนคืออะไร?

แผลริมอ่อน (Chancroid) เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียชื่อ Haemophilus ducreyi
โรคนี้จัดเป็น โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ซึ่งมีลักษณะเด่นคือตุ่มหรือแผลที่อวัยวะเพศที่มีอาการเจ็บปวดชัดเจน แตกต่างจาก แผลริมแข็ง (Chancre) ที่เกิดจากซิฟิลิส ซึ่งโดยทั่วไปไม่เจ็บ

สาเหตุและการติดต่อ

เชื้อ H. ducreyi สามารถเข้าสู่ร่างกายผ่านรอยถลอกเล็ก ๆ ที่ผิวหนังหรือเยื่อบุอวัยวะเพศในระหว่างมีเพศสัมพันธ์ โดยการติดต่อมักเกิดจาก:

การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน ทั้งทางช่องคลอด ทวารหนัก หรือปาก
การสัมผัสกับแผลที่มีเชื้อโดยตรง
ในบางรายอาจแพร่กระจายจากการใช้ของร่วมที่ปนเปื้อน แต่พบน้อยมาก

การมีเพศสัมพันธ์กับคู่นอนหลายคน หรือการไม่ได้ใช้ถุงยางอนามัย จะเพิ่มโอกาสการติดเชื้ออย่างมาก

อาการของแผลริมอ่อน

อาการมักเริ่มภายใน 4–10 วันหลังจากได้รับเชื้อ โดยมีลักษณะดังนี้:

เริ่มจากตุ่มนูนเล็ก ๆ บริเวณอวัยวะเพศ
ตุ่มแตกออกกลายเป็นแผล มีขอบไม่เรียบ ก้นแผลตื้น และมีหนองปนเลือด
ลักษณะสำคัญ คือ แผลมักมีอาการ เจ็บปวดมาก ต่างจากแผลซิฟิลิสที่มักไม่เจ็บ
อาจพบแผลหลายตำแหน่งและมีการรวมตัวกันจนเกิดแผลขนาดใหญ่
ต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบอาจโต เจ็บ และกลายเป็นหนอง (เรียกว่า Buboes)

ความแตกต่างจากโรคอื่น ๆ

ซิฟิลิสระยะต้น (แผลริมแข็ง): แผลมักเป็นเพียง 1 จุด ขอบเรียบ ก้นลึก และ ไม่เจ็บ
เริม (Genital herpes): มักเริ่มจากตุ่มน้ำใสเล็ก ๆ หลายตุ่ม แสบคัน แล้วแตกเป็นแผลตื้น เจ็บได้ แต่หายได้เอง
แผลริมอ่อน: หลายแผล ขอบไม่เรียบ มีหนอง และ เจ็บมาก

การวินิจฉัย

แพทย์จะพิจารณาจาก:

ประวัติการมีเพศสัมพันธ์และอาการที่เกิดขึ้น
การตรวจร่างกายดูลักษณะแผล
การเก็บตัวอย่างจากแผลหรือหนองเพื่อตรวจหาเชื้อ H. ducreyi
การตรวจแยกโรคอื่น ๆ เช่น ซิฟิลิส และเริม ซึ่งอาจมีอาการใกล้เคียงกัน

ภาวะแทรกซ้อน

หากไม่ได้รับการรักษา อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น:

แผลเรื้อรัง เจ็บปวดจนรบกวนการใช้ชีวิต
ต่อมน้ำเหลืองขาหนีบโตและแตกเป็นหนอง
เพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV เพราะแผลเปิดเป็นทางเข้าของเชื้อ

การรักษา

โรคแผลริมอ่อนสามารถรักษาให้หายได้ด้วย ยาปฏิชีวนะ เช่น

Azithromycin
Ceftriaxone
Ciprofloxacin
Erythromycin

แพทย์จะเลือกยาที่เหมาะสมกับผู้ป่วย โดยการรักษาอย่างถูกต้องจะช่วยให้แผลหายภายใน 1–2 สัปดาห์

หากมีต่อมน้ำเหลืองอักเสบจนเกิดหนอง อาจจำเป็นต้องเจาะระบายหนองร่วมด้วย

สำคัญ:

ผู้ป่วยและคู่นอนควรรักษาพร้อมกันเพื่อลดการติดเชื้อซ้ำ
ห้ามซื้อยารับประทานเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ เพราะอาจใช้ยาผิดหรือไม่ครบขนาด ทำให้เชื้อดื้อยาได้

การป้องกัน

ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์
หลีกเลี่ยงการมีคู่นอนหลายคน
ตรวจสุขภาพและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อย่างสม่ำเสมอ หากมีพฤติกรรมเสี่ยง
หากพบว่ามีแผลหรืออาการผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์ทันที ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้

แผลริมอ่อนกับความสัมพันธ์กับ HIV

สิ่งที่น่ากังวลคือ ผู้ที่มีแผลริมอ่อนจะมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV สูงขึ้น เนื่องจากแผลเปิดที่อวัยวะเพศเป็นช่องทางให้เชื้อเข้าสู่ร่างกายได้ง่ายขึ้น
ดังนั้นการรักษาแผลริมอ่อนและการป้องกัน HIV จึงควรทำควบคู่กัน

บทสรุป

แผลริมอ่อน (Chancroid) แม้จะไม่ใช่โรคที่พบบ่อยเท่าซิฟิลิสหรือเริม แต่ก็เป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่ไม่ควรมองข้าม อาการเด่นคือ แผลที่อวัยวะเพศมีหนอง เจ็บปวดมาก และสามารถรักษาได้หากพบแพทย์และใช้ยาปฏิชีวนะที่เหมาะสม

สิ่งสำคัญที่สุดคือ การป้องกัน ด้วยการใช้ถุงยางอนามัย และการตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะผู้ที่มีพฤติกรรมเสี่ยง เพื่อป้องกันทั้งแผลริมอ่อนและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ รวมถึง HIV