รู้ยัง? “ริดสีดวง” ไม่ใช่แค่ถ่ายแล้วมีเลือด!

ริดสีดวงทวาร: เข้าใจลึกทุกมิติของโรคที่หลายคนเป็น แต่ไม่กล้าพูดถึง

"ริดสีดวงทวาร" เป็นโรคที่พบได้บ่อยในคนทุกเพศทุกวัย โดยเฉพาะในวัยทำงานและผู้สูงอายุ แม้จะไม่ใช่โรคร้ายแรง แต่ก็ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก เช่น ปวด บวม คัน หรือมีเลือดออกขณะถ่ายอุจจาระ หลายคนรู้สึกอาย ไม่กล้าไปพบแพทย์ ปล่อยให้อาการลุกลามจนเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงขึ้น

บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับโรคริดสีดวงอย่างลึกซึ้งที่สุด เข้าใจถึงสาเหตุ กลไก อาการ รูปแบบของโรค วิธีดูแลตนเอง การรักษา และการป้องกันอย่างครบถ้วน เพื่อให้คุณจัดการกับโรคนี้ได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ

ริดสีดวงทวารคืออะไร?

ริดสีดวงทวาร (Hemorrhoids) คือ การที่หลอดเลือดดำบริเวณทวารหนักและลำไส้ตรงส่วนปลายเกิดการโป่งพอง บวม หรือขยายตัวมากกว่าปกติ คล้ายกับเส้นเลือดขอดที่ขา สาเหตุเกิดจากแรงดันในหลอดเลือดดำสูงกว่าปกติ ทำให้หลอดเลือดเสียความยืดหยุ่น เกิดการโป่งพองและไหลเวียนเลือดติดขัด

ประเภทของริดสีดวงทวาร

ริดสีดวงทวารภายใน (Internal Hemorrhoids)

เกิดบริเวณภายในช่องทวารหนัก ลึกเข้าไปจากขอบรูทวาร มักไม่เจ็บปวดในระยะแรก แต่มีเลือดออกขณะถ่าย
แบ่งเป็น 4 ระยะ ตั้งแต่ก้อนเล็กจนถึงหลุดออกมานอกทวาร

ริดสีดวงทวารภายนอก (External Hemorrhoids)

เกิดบริเวณปากรูทวารหรือผิวหนังรอบ ๆ เห็นหรือคลำได้เป็นก้อนชัดเจน
อาจเกิดลิ่มเลือดทำให้ปวดบวมมาก

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง

ท้องผูกเรื้อรัง เบ่งถ่ายบ่อย
ขาดไฟเบอร์ในอาหาร ดื่มน้ำน้อย
พฤติกรรมการนั่งถ่ายนาน เช่น เล่นโทรศัพท์
การตั้งครรภ์ โดยเฉพาะไตรมาสสุดท้าย
ภาวะอ้วนหรือน้ำหนักเกิน
ยกของหนักซ้ำซาก
พฤติกรรมเนือยนิ่ง นั่งนานไม่ขยับ
ผู้สูงอายุ ที่กล้ามเนื้อและหลอดเลือดเสื่อมตามอายุ

อาการของริดสีดวงทวาร

เลือดสดออกทางทวารเวลาถ่ายอุจจาระ
มีตุ่มหรือก้อนยื่นจากทวาร
ปวด แสบ หรือคันบริเวณรูทวาร
ถ่ายไม่สุด หรือรู้สึกเหมือนมีอะไรขวางในทวาร
อาการมักเป็น ๆ หาย ๆ

ภาวะแทรกซ้อน

ลิ่มเลือดอุดตันในก้อนริดสีดวง (Thrombosis)
ก้อนริดสีดวงหลุดออกมาและติดค้าง
ติดเชื้อบริเวณก้อนริดสีดวง
โลหิตจางจากการเสียเลือดเรื้อรัง

การวินิจฉัย

ซักประวัติ และตรวจทางทวารด้วยนิ้ว (Digital rectal exam)
ใช้เครื่องมือส่องตรวจ (Anoscope, Proctoscope)
ตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่ หากสงสัยโรคอื่น

การดูแลตนเองเบื้องต้น

ปรับพฤติกรรมการถ่าย อย่านั่งถ่ายนาน อย่าเบ่ง
ดื่มน้ำอย่างน้อย 1.5-2 ลิตร/วัน
เพิ่มไฟเบอร์ในอาหาร เช่น ผัก ผลไม้ ธัญพืชเต็มเมล็ด
ออกกำลังกายสม่ำเสมอเพื่อกระตุ้นลำไส้
แช่น้ำอุ่นบริเวณก้น 15-20 นาที วันละ 2-3 ครั้ง
หลีกเลี่ยงอาหารรสจัดและแอลกอฮอล์
ใช้ยาเหน็บหรือครีมลดอาการตามคำแนะนำของเภสัชกรหรือแพทย์

การรักษาทางการแพทย์

ยารับประทานหรือยาทาเพื่อบรรเทาอาการ
การฉีดยาให้เส้นเลือดฝ่อ (Sclerotherapy)
การรัดยาง (Rubber Band Ligation)
การใช้เลเซอร์หรือความร้อน (Infrared Coagulation)
การผ่าตัด Hemorrhoidectomy ในกรณีรุนแรงหรือซ้ำซาก

การป้องกันริดสีดวงทวาร

ถ่ายอุจจาระเป็นเวลา หลีกเลี่ยงการกลั้นถ่าย
เคลื่อนไหวร่างกาย อย่านั่งนาน
ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์
รับประทานอาหารที่มีกากใยสูง
หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ คาเฟอีน และอาหารเผ็ดจัด

เมื่อใดควรพบแพทย์

ถ่ายมีเลือดซ้ำ ๆ แม้ไม่ปวด
ปวด บวม หรือมีตุ่มที่เจ็บมากผิดปกติ
มีไข้ หรือสงสัยว่าติดเชื้อบริเวณทวาร
ถ่ายไม่สุด หรือรู้สึกแน่นตลอดเวลา

สรุป

ริดสีดวงทวารไม่ใช่โรคอันตรายหากได้รับการดูแลอย่างถูกต้องตั้งแต่ระยะแรก การปรับพฤติกรรมง่าย ๆ เช่น การถ่ายให้ถูกวิธี ดื่มน้ำมากขึ้น และกินอาหารที่มีกากใยสูงสามารถช่วยป้องกันและลดอาการได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากอาการรุนแรงหรือไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะสม

สุขภาพลำไส้ดี ชีวิตก็สบายขึ้น อย่าปล่อยให้ริดสีดวงบั่นทอนคุณภาพชีวิตของคุณ