🩸 แผลริมอ่อน (Chancroid)

โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่มักถูกมองข้าม แต่แฝงไปด้วยอันตรายร้ายแรง

แผลริมอ่อน (Chancroid) คือโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ชนิดหนึ่งที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียชื่อ Haemophilus ducreyi

เชื้อนี้จะทำให้เกิดแผลที่อวัยวะเพศซึ่งมีลักษณะเฉพาะ คือ แผลเปิดที่เจ็บมาก มีขอบแผลนูน แดง ขรุขระ และมีหนอง แผลลักษณะนี้สามารถติดต่อได้ง่ายจากการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน

ถึงแม้ปัจจุบันจะพบได้น้อยกว่าซิฟิลิสหรือเริม แต่ในบางประเทศแถบแอฟริกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงประเทศไทยในบางกลุ่ม ก็ยังคงพบผู้ป่วยอยู่ โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยง เช่น ผู้ที่มีพฤติกรรมทางเพศเปลี่ยนคู่นอนบ่อย

🚨 ทำไมแผลริมอ่อนถึงอันตราย?

1. แผลเจ็บจนรบกวนชีวิตประจำวัน
   บางคนเจ็บจนเดินหรือปัสสาวะลำบาก
2. แพร่เชื้อได้ง่ายและรวดเร็ว
   โดยเฉพาะถ้าไม่ใช้ถุงยางอนามัย
3. ทำให้เกิดแผลเรื้อรัง
   และอาจเกิดพังผืดหรือแผลเป็นถาวร
4. เพิ่มความเสี่ยงต่อ HIV ถึง 3-5 เท่า
   เพราะแผลที่เปิดทำให้เชื้อไวรัสเข้าสู่กระแสเลือดได้ง่าย
5. อาจพัฒนาเป็นฝีที่ขาหนีบ (inguinal bubo)
   บางรายถึงขั้นต้องผ่าตัดระบายหนอง
   
   
   

🧍‍♂️🧍‍♀️ ใครบ้างที่เสี่ยงติดแผลริมอ่อน?

กลุ่มเสี่ยงรายละเอียดผู้ที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ใช้ถุงยางไม่ว่าจะชาย-หญิง หรือเพศใดก็ตามผู้ที่มีคู่นอนหลายคนยิ่งเปลี่ยนคู่บ่อย ยิ่งเสี่ยงผู้มีเพศสัมพันธ์กับผู้ค้าบริการโดยเฉพาะในพื้นที่ที่การแพร่ระบาดยังคงมีอยู่ผู้มีโรคติดต่อทางเพศอื่นร่วมด้วยเช่น ซิฟิลิส เริม HIVผู้ชายพบได้มากกว่าผู้หญิงถึง 10 เท่า

⏳ ระยะฟักตัว

ระยะฟักตัวคือช่วงเวลาตั้งแต่รับเชื้อจนแสดงอาการ
สำหรับแผลริมอ่อน คือ 3 – 10 วัน บางคนอาจนานถึง 2 สัปดาห์

ช่วงนี้แม้ยังไม่มีอาการ แต่ก็สามารถแพร่เชื้อได้หากมีเพศสัมพันธ์

🔍 ลักษณะอาการโดยละเอียด

ลักษณะแผล

• เริ่มจาก ตุ่มแดงนูน → กลายเป็นแผลเปิด
• แผลเจ็บมาก, โดยเฉพาะเวลาสัมผัสหรือโดนน้ำปัสสาวะ
• ขนาดแผลตั้งแต่ 1 ซม. – หลายซม.
• มีขอบแผลขรุขระ ขอบนูน สีแดง และมีหนองเหลืองเทา

พบได้หลายแผลในคนเดียวกัน โดยมากอยู่บริเวณ

องคชาต (ในชาย) แคมใหญ่ แคมเล็ก ช่องคลอด (ในหญิง)

ทวารหนัก และอาจพบในช่องปากถ้ามี oral sex

ต่อมน้ำเหลืองโตที่ขาหนีบ (Inguinal bubo)

• พบได้ประมาณ 50% ของผู้ป่วย
• โตข้างเดียว บวมแดง เจ็บ และร้อน
• บางรายกลายเป็นฝี และแตกออกมานอกผิวหนัง
• หนองจากฝีมีเชื้อ แพร่โรคได้
  
  
  

🚫 ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

• แผลติดเชื้อลุกลาม กลายเป็นแผลเป็น
• ฝีแตกบริเวณขาหนีบ
• ปวดขณะมีเพศสัมพันธ์
• เสี่ยงติดเชื้อ HIV ได้มากขึ้น

🔄 ความแตกต่างจากโรคอื่นที่คล้ายกัน

โรคลักษณะแผลความเจ็บต่อมน้ำเหลืองเชื้อที่ทำให้เกิดแผลริมอ่อนแผลนูนแดง ลึก ขรุขระ หนองเยอะเจ็บมากโตข้างเดียวHaemophilus ducreyiซิฟิลิสระยะ 1แผลเรียบ ขอบชัด ไม่มีหนองไม่เจ็บโต 2 ข้างTreponema pallidumเริมตุ่มใสเล็กๆ กลายเป็นแผลแสบคันไม่โตเด่นชัดHerpes simplex virus

📆 ระยะฟักตัว

แผลริมอ่อนมีระยะฟักตัวเฉลี่ย 3–10 วันหลังสัมผัสเชื้อ
ในบางรายอาจใช้เวลาถึง 2 สัปดาห์ก่อนแสดงอาการ

🧪 การตรวจวินิจฉัย

เนื่องจากแผลริมอ่อนคล้ายกับโรคอื่น แพทย์จะทำหลายขั้นตอนเพื่อตรวจยืนยัน ได้แก่:

1. ซักประวัติ: พฤติกรรมทางเพศ ระยะเวลาที่มีแผล
2. ตรวจร่างกาย: ลักษณะแผล ตำแหน่ง หนอง
3. เก็บตัวอย่างแผล:
4. ส่งตรวจย้อมแกรมหาเชื้อ (หาแบคทีเรียลักษณะเฉพาะ)
5. เพาะเชื้อในห้องแล็บเฉพาะทาง
6. ตรวจเลือดเพิ่มเติม:
7. คัดกรองซิฟิลิส เริม HIV หนองใน

การตรวจทั้งหมดนี้ช่วยยืนยันการวินิจฉัย และแยกโรคที่มีลักษณะคล้ายกัน

💊 การรักษา

หากได้รับการรักษาที่เหมาะสม แผลริมอ่อนสามารถหายได้ภายใน 1–2 สัปดาห์

ยาที่แนะนำ (ใช้ตัวใดตัวหนึ่ง):

ยาวิธีใช้Azithromycin1 กรัม รับประทานครั้งเดียวCeftriaxone250 มก. ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ 1 ครั้งCiprofloxacin500 มก. วันละ 2 ครั้ง x 3 วันErythromycin500 มก. วันละ 4 ครั้ง x 7 วัน

แนวทางเสริม:

• หยุดมีเพศสัมพันธ์ จนกว่าแผลจะหายสนิท
• รักษาคู่นอนพร้อมกัน ป้องกันการติดซ้ำ
• ถ้ามีฝีที่ขาหนีบ → อาจต้อง เจาะระบายหนอง
• ถ้าแผลไม่ดีขึ้นใน 7 วัน → อาจต้องส่งต่อเพื่อตรวจซ้ำหรือเปลี่ยนยา
  
  
  

🧷 การป้องกันแผลริมอ่อน

• ✅ ใช้ถุงยางอนามัยอย่างถูกต้องทุกครั้ง
• ✅ มีคู่นอนที่แน่นอน ไม่เปลี่ยนบ่อย
• ✅ ตรวจสุขภาพทางเพศเป็นประจำ
• ✅ หากมีแผลหรือคันผิดปกติ ให้รีบพบแพทย์
• ✅ คู่รักควรรักษาพร้อมกัน ไม่ว่ามีอาการหรือไม่ก็ตาม
  
  
  

⚠️ ความเชื่อผิด ๆ เกี่ยวกับแผลริมอ่อน

ความเข้าใจผิดความจริงใช้น้ำเกลือล้างแล้วปล่อยให้หายเองได้ไม่จริง ต้องใช้ยาปฏิชีวนะแผลริมอ่อนคือเริมคนละโรค อาการและเชื้อคนละชนิดแค่แผลธรรมดาไม่อันตรายผิด! แผลนี้เพิ่มโอกาสติด HIVไม่มีอาการแปลว่าไม่แพร่เชื้อไม่จริง โดยเฉพาะในผู้หญิง อาจไม่มีอาการแต่ยังแพร่เชื้อได้

🧠 สรุป

• แผลริมอ่อนเป็นโรคติดต่อทางเพศที่มีแผลลักษณะเฉพาะ
• หากมีแผลเจ็บที่อวัยวะเพศ ต้องสงสัยไว้ก่อน
• รีบรักษาจะหายได้ และลดโอกาสแพร่เชื้อ
• ป้องกันด้วยการใช้ถุงยาง ตรวจสุขภาพ และไม่เปลี่ยนคู่นอนบ่อย