ตกขาวผิดปกติใช่ไหม? อาจไม่ใช่แค่เรื่องธรรมดา!

การติดเชื้อในช่องคลอด (Vaginal Infections)

ปัญหาสุขภาพใกล้ตัวของผู้หญิงที่ไม่ควรมองข้าม

ช่องคลอดของผู้หญิงเป็นอวัยวะที่มีความซับซ้อน มีระบบการควบคุมความสมดุลของจุลชีพ (Microbiota) ภายในตัวเอง เพื่อป้องกันการติดเชื้อจากภายนอก โดยภาวะปกติจะมีแบคทีเรียชนิดดี เช่น Lactobacillus คอยสร้างกรดแลคติกและไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ทำให้ค่า pH ภายในช่องคลอดอยู่ในระดับกรดอ่อน (pH ประมาณ 3.8–4.5) ซึ่งช่วยยับยั้งเชื้อก่อโรคต่าง ๆ ได้

อย่างไรก็ตาม เมื่อสมดุลภายในช่องคลอดถูกรบกวน เช่น จากการใช้ยาปฏิชีวนะ การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน หรือพฤติกรรมการใช้ชีวิตบางอย่าง ก็อาจทำให้เชื้อก่อโรคเจริญเติบโตจนก่อให้เกิดการติดเชื้อได้

ประเภทของการติดเชื้อในช่องคลอด

1. เชื้อราที่ช่องคลอด (Vaginal Candidiasis)

เกิดจากเชื้อรา Candida albicans ซึ่งมีอยู่ในช่องคลอดตามธรรมชาติในปริมาณเล็กน้อย
เมื่อสมดุลเสียไป เช่น ภูมิคุ้มกันลดลง หรือใช้ยาปฏิชีวนะ ยาคุมกำเนิด หรือยาสเตียรอยด์ เชื้อราจะเจริญเติบโตเกินควบคุม
อาการ:
คันและแสบบริเวณช่องคลอดหรือปากช่องคลอด
ตกขาวลักษณะข้นเป็นก้อนคล้ายแป้งเปียก สีขาว
รู้สึกแสบหรือปวดขณะมีเพศสัมพันธ์หรือขณะปัสสาวะ
ไม่มีกลิ่นหรือกลิ่นอ่อน ๆ

2. การติดเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial Vaginosis หรือ BV)

เกิดจากการเสียสมดุลของแบคทีเรียภายในช่องคลอด โดยเชื้อแบคทีเรียชนิดก่อโรค เช่น Gardnerella vaginalis เพิ่มจำนวนมากกว่าปกติ
ไม่ใช่โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์โดยตรง แต่พฤติกรรมทางเพศ เช่น การมีคู่นอนหลายคน อาจเป็นปัจจัยเสี่ยง
อาการ:
ตกขาวปริมาณมาก สีขาวขุ่นหรือเทา มักเป็นน้ำ ๆ
มีกลิ่นเหม็นคล้ายคาวปลา โดยเฉพาะหลังมีเพศสัมพันธ์
คันหรือระคายเคืองในบางราย
อาจไม่มีอาการชัดเจนในบางคน

3. การติดเชื้อปรสิต (Trichomoniasis)

เกิดจากเชื้อ Trichomonas vaginalis ซึ่งเป็นปรสิตขนาดเล็ก ติดต่อผ่านการมีเพศสัมพันธ์
อาจติดเชื้อซ้ำได้หากคู่นอนไม่ได้รับการรักษาพร้อมกัน
อาการ:
ตกขาวเป็นฟอง สีเขียวหรือเหลือง มีกลิ่นแรง
คัน แสบ และระคายเคืองช่องคลอด
ปัสสาวะแสบขัด
อาจมีเลือดปนหรือเจ็บระหว่างมีเพศสัมพันธ์

ปัจจัยเสี่ยงของการติดเชื้อในช่องคลอด

การใช้ยาปฏิชีวนะบ่อยหรือเป็นเวลานาน ซึ่งฆ่าแบคทีเรียดีในช่องคลอด
การใช้ผลิตภัณฑ์ล้างจุดซ่อนเร้นที่มีฤทธิ์เป็นด่าง หรือกลิ่นแรง
การสวนล้างช่องคลอด (douching)
การเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมน เช่น ช่วงก่อนประจำเดือน ตั้งครรภ์ หรือวัยหมดประจำเดือน
การใส่เสื้อผ้าที่รัดแน่นหรือไม่ระบายอากาศ
ความเครียดและภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น เบาหวาน HIV
การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน หรือมีคู่นอนหลายคน

อาการที่ควรระวัง

แม้ว่าการติดเชื้อบางชนิดอาจไม่มีอาการที่เด่นชัด แต่โดยทั่วไปอาการที่บ่งบอกถึงความผิดปกติในช่องคลอด ได้แก่:

คัน แสบ หรือระคายเคืองภายในหรือรอบ ๆ ช่องคลอด
ตกขาวมีสี กลิ่น หรือปริมาณผิดปกติ
กลิ่นเหม็นจากช่องคลอด โดยเฉพาะกลิ่นคาวปลา
ปัสสาวะขัด หรือรู้สึกแสบขณะปัสสาวะ
รู้สึกไม่สบายหรือเจ็บในขณะมีเพศสัมพันธ์
มีเลือดออกผิดปกติระหว่างรอบเดือน

หากพบอาการเหล่านี้ ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาที่เหมาะสม

การวินิจฉัย

แพทย์จะทำการวินิจฉัยผ่าน:

การซักประวัติและอาการ
ตรวจสอบความถี่และลักษณะของอาการ
ประวัติการใช้ยา การมีเพศสัมพันธ์ และสุขอนามัย
การตรวจร่างกายภายใน
ตรวจดูลักษณะของตกขาวและความผิดปกติที่เห็นได้
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ตรวจตกขาวภายใต้กล้องจุลทรรศน์
ทดสอบค่า pH ในช่องคลอด
การตรวจเชื้อด้วยแผ่นเพาะเลี้ยงหรือ PCR
ตรวจโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หากมีความเสี่ยง

การรักษา

การติดเชื้อแต่ละประเภทจะใช้วิธีรักษาแตกต่างกัน:

เชื้อรา: ยาต้านเชื้อรา เช่น clotrimazole, miconazole แบบครีมหรือเหน็บช่องคลอด หรือ fluconazole แบบรับประทาน
เชื้อแบคทีเรีย (BV): ยาปฏิชีวนะ เช่น metronidazole หรือ clindamycin ทั้งในรูปแบบกินและทา
ปรสิต (Trichomoniasis): ยาฆ่าปรสิต เช่น metronidazole หรือ tinidazole ควรรักษาคู่นอนไปพร้อมกัน

ข้อควรระวัง: ห้ามหยุดยาเองแม้อาการดีขึ้น และไม่ควรซื้อยามาใช้เองโดยไม่มีคำแนะนำจากแพทย์

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

การติดเชื้อซ้ำบ่อย ๆ
การติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน (Pelvic Inflammatory Disease - PID)
ภาวะมีบุตรยาก
การคลอดก่อนกำหนดหากติดเชื้อระหว่างตั้งครรภ์
ความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ เพิ่มขึ้น

แนวทางการป้องกัน

หลีกเลี่ยงการสวนล้างช่องคลอดและการใช้ผลิตภัณฑ์ที่ระคายเคือง
สวมเสื้อผ้าที่โปร่งสบาย ไม่รัดแน่น และเปลี่ยนชุดชั้นในทุกวัน
ทำความสะอาดอวัยวะเพศด้วยน้ำเปล่าหรือสบู่อ่อน ๆ โดยไม่ถูแรง
หลังขับถ่าย ควรเช็ดจากหน้าไปหลังเพื่อป้องกันการนำเชื้อจากทวารหนักเข้าช่องคลอด
ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งเมื่อมีเพศสัมพันธ์ โดยเฉพาะกับคู่นอนใหม่
ตรวจสุขภาพสตรีเป็นประจำทุกปี โดยเฉพาะหากมีอาการผิดปกติ

ผลกระทบในระยะยาวของการติดเชื้อในช่องคลอด

แม้ว่าอาการของการติดเชื้อในช่องคลอดมักไม่รุนแรงและสามารถรักษาให้หายได้ แต่หากไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้องหรือปล่อยไว้นานเกินไป อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพในระยะยาวได้ เช่น:

1. ภาวะการติดเชื้อในอุ้งเชิงกราน (PID)

เกิดจากเชื้อโรคแพร่กระจายจากช่องคลอดเข้าสู่มดลูก รังไข่ หรือท่อนำไข่
ส่งผลให้เกิดอาการปวดท้องน้อยเรื้อรัง มีประจำเดือนผิดปกติ หรือมีบุตรยาก

2. ภาวะมีบุตรยาก

การติดเชื้อเรื้อรัง เช่น จาก Chlamydia หรือ Trichomonas อาจทำลายท่อนำไข่ ทำให้ไข่ไม่สามารถปฏิสนธิได้

3. ภาวะคลอดก่อนกำหนด

ในหญิงตั้งครรภ์ การติดเชื้อในช่องคลอดบางประเภท เช่น BV มีความเกี่ยวข้องกับความเสี่ยงในการคลอดก่อนกำหนด น้ำเดินก่อนกำหนด หรือน้ำคร่ำอักเสบ

4. เพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIV และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่น ๆ

การอักเสบเรื้อรังของช่องคลอดทำให้เยื่อบุผิวเปราะบาง เป็นช่องทางให้เชื้อโรคเข้าสู่ร่างกายได้ง่ายขึ้น

วิธีดูแลตนเองระหว่างที่กำลังรักษา

✅ คำแนะนำที่ควรปฏิบัติ:

รับประทานยาหรือใช้ยาตามแพทย์สั่งอย่างครบถ้วน แม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม
หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่มีอาการ
สวมเสื้อผ้าที่โปร่ง ระบายอากาศได้ดี เช่น กางเกงในผ้าฝ้าย
ดื่มน้ำให้เพียงพอ และพักผ่อนอย่างเพียงพอเพื่อช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน
หากแพทย์แนะนำให้ตรวจหาคู่นอน ให้พาคู่นอนไปรับการตรวจและรักษาด้วย
รักษาความสะอาดบริเวณอวัยวะเพศโดยไม่ถูแรง และไม่ใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีน้ำหอม

❌ สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง:

หลีกเลี่ยงการใช้แผ่นอนามัยตลอดวัน เพราะอาจทำให้เกิดความอับชื้น
หลีกเลี่ยงการสวนล้างช่องคลอดโดยไม่จำเป็น
หลีกเลี่ยงการอาบน้ำแร่ แช่น้ำในอ่างน้ำนาน ๆ หรือในสระที่อาจไม่สะอาด

สรุป

การติดเชื้อในช่องคลอดเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้หญิงทุกวัย หากปล่อยทิ้งไว้อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่รุนแรงมากขึ้นได้ สิ่งสำคัญคือการตระหนักรู้เกี่ยวกับสัญญาณเตือนต่าง ๆ และการปฏิบัติตัวที่เหมาะสมเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการติดเชื้อ รวมถึงการพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกต้องทุกครั้งที่มีอาการผิดปกติ

การดูแลสุขภาพช่องคลอดไม่ใช่แค่เรื่องความสะอาดเท่านั้น แต่ยังหมายถึงความเข้าใจในร่างกายของตนเอง เพื่อให้คุณสามารถมีสุขภาพที่ดีทั้งทางกายและใจได้ในระยะยาว